Ελληνική Επιχειρηματική Δραστηριότητα: Τάσεις & Προτάσεις

Του Κωνσταντίνου Μώρου

Η επιχειρηματικότητα αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας σε μακροοικονομικό επίπεδο, καθώς σχεδόν το 20% του πληθυσμού ηλικίας 18-64 ετών (1,33 εκατ. άτομα) έχει αναμιχθεί σε κάποια επιχειρηματική δραστηριότητα, είτε σε αρχικό, είτε σε πιο προχωρημένο στάδιο, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του IOBE (1) αναφορικά με την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Επιπλέον, περίπου το 67% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων είναι άνω των 35 ετών και το 49% κατέχει τουλάχιστον ένα πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το ποσοστό αυτό του πληθυσμού που ασχολείται σε κάποιο βαθμό με την επιχειρηματικότητα θεωρείται από τα υψηλότερα στην Ευρώπη και συνδέεται με το παραδοσιακά υψηλό επίπεδο αυτοαπασχόλησης που κυριάρχησε στη δομή της ελληνικής επιχειρηματικότητας τα προηγούμενα χρόνια.

Παράλληλα, όμως, σε μικροοικονομικό επίπεδο, βάσει ανάλυσης της Endeavor Ελλάδος (2) που προκύπτει από στοιχεία του Γ.Ε.ΜΗ, το 2016 συστάθηκαν 28.615 νέες επιχειρήσεις, 33% λιγότερες σε σύγκριση με το 2012, με το 35,6% αυτών να δραστηριοποιείται στους κλάδους εστίασης (εστιατόρια, μπαρ, catering), λιανικού εμπορίου (τροφίμων και άλλων ειδών) και τουρισμού, ενώ μόνο το 4,8% στους κλάδους τεχνολογίας, ιατρικών υπηρεσιών και ενέργειας, που θεωρούνται βασικοί πυλώνες μελλοντικής ανάπτυξης.

Σε ατομικό επίπεδο, σε σχετική μελέτη της EY σε συνεργασία με την Endeavor Ελλάδος, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ελληνο-αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο (3), προκύπτει πως το 81% των ερωτηθέντων φοιτητών έχει θετική ή πολύ θετική άποψη για την επιχειρηματικότητα, ενώ η πλειοψηφία των νέων φοιτητών θεωρεί τη δημιουργικότητα και τη διάθεση για ανεξαρτησία, και όχι την έλλειψη εναλλακτικών, ως τα κύρια κίνητρα επιχειρηματικής δραστηριοποίησης. Επίσης, το ενδεχόμενο αποτυχίας δεν το εκλαμβάνουν πλέον μόνο ως μια αρνητική συνέπεια αλλά και ως μια ευκαιρία για μάθηση ενώ, κατά την άποψή τους, το σημαντικότερο εμπόδιο για την έναρξη μιας επιχείρησης παραμένει η χρηματοδότησή της.

Βάσει αυτών των στοιχείων και τάσεων και με αφορμή τη φετινή μου συμμετοχή και εμπειρία ως κεντρικός εκπαιδευτής σε μια σειρά διαλέξεων στον ετήσιο διαγωνισμό του “MIT Enterprise Forum – Greece” που απευθύνεται σε νεοφυείς εταιρείες, προκύπτουν κάποιες βασικές προτάσεις που οφείλουν να λάβουν υπόψη τους οι νέοι επιχειρηματίες, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν πιο προετοιμασμένοι τις προκλήσεις που δημιουργούνται κατά το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την προσπάθεια χρηματοδότησης της επιχειρηματικής τους ιδέας.

Σε πρώτη φάση, θα πρέπει να εξερευνήσουν όσες περισσότερες διαφορετικές επιχειρηματικές ιδέες μπορούν, με γνώμονα τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές τους βάσει προϋπηρεσίας και σπουδών, και όχι με πρωταρχικό κριτήριο το ενδεχόμενο οικονομικό όφελος. Σε αυτή τους την αναζήτηση, θα πρέπει να στοχεύουν σε μια επιχειρηματική ιδέα που τους αρέσει πραγματικά και βασίζεται σε μια αμοιβαίως ωφέλιμη καινοτομία. Δηλαδή, σε ένα προϊόν ή μια υπηρεσία που: (1) διαθέτουν τους απαραίτητους υλικούς και άυλους πόρους για να την προσφέρουν, (2) την έχει ανάγκη ή την επιθυμεί μια συγκεκριμένη κατηγορία πελατών, (3) δεν καλύπτεται επαρκώς ή πλήρως από τους ενδεχόμενους ανταγωνιστές, και (4) μέσω μιας μορφής καινοτομίας, όχι μόνο δημιουργεί βιώσιμη προστιθέμενη αξία προς το δυνητικό πελάτη, αλλά και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη νεοφυή επιχείρηση.

Σε δεύτερη φάση, αναλύοντας μεθοδικά όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και θέτοντας τις όποιες αναπόφευκτες παραδοχές, οι νέοι επιχειρηματίες οφείλουν να απαντήσουν στα εξής βασικά ερωτήματα:
1. Ποια είναι η πρωταρχική αγορά που έχουν τη δυνατότητα να στοχεύσουν και θα εστιάσουν;
2. Ποιο είναι το εκτιμώμενο μέγεθος αυτής, καθώς και το δυνητικό μερίδιο αγοράς που φιλοδοξούν να αποκτήσουν εντός ενός εύλογου χρονικού διαστήματος 3 με 5 ετών;
3. Ποιο είναι το γενικό (δημογραφικό) προφίλ των δυνητικών πελατών, καθώς και τα χαρακτηριστικά και οι προτεραιότητες του αντιπροσωπευτικού τύπου πελάτη;
4. Πώς ποσοτικοποιείται το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που προσφέρει η νεοφυής εταιρεία, μέσω των προϊόντων ή/και υπηρεσιών της, στο δυνητικό πελάτη;
5. Ποιο επιχειρηματικό μοντέλο (δηλαδή, ποιο τρόπο διάθεσης, τιμολόγησης του προϊόντος/υπηρεσίας και αντίστοιχης δημιουργίας προστιθέμενης αξίας προς τον τελικό πελάτη) θα επιλέξουν να ακολουθήσουν, το οποίο εκτιμάται πως προσφέρει τις υψηλότερες πιθανότητες επιτυχίας της νεοφυούς επιχείρησής τους;

Η παραπάνω λίστα ερωτημάτων σε καμία περίπτωση δε θεωρείται εξαντλητική. Θέτει, όμως, τις βασικές διαστάσεις ενός επιχειρηματικού σχεδίου που στην τελική του αναλυτική μορφή θα απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα ενδεχόμενων επενδυτών. Επίσης, προσδιορίζει σε ένα βαθμό την εταιρική στρατηγική που πρόκειται να υλοποιηθεί. Προσφάτως, κάπου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διάβασα την εξής φράση: “Δεν αρκεί να έχεις στόχους, πρέπει να ξέρεις και σημάδι”. Εάν λοιπόν ο “στόχος” είναι μια επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα, τότε ο τρόπος που “σημαδεύει” ο νέος επιχειρηματίας είναι η στρατηγική που θα ακολουθήσει η νεοφυής εταιρεία του. Αυτή μπορεί να διαμορφωθεί απαντώντας λεπτομερώς και με σαφήνεια στα παραπάνω ερωτήματα. Υποθέτω, λοιπόν, πως κανένας νέος επιχειρηματίας δε θα ήθελε να θέσει στόχους χωρίς να σημαδέψει όσο το δυνατόν καλύτερα.

Πηγές:
1. Ά. Τσακανίκας, Ι. Γιωτόπουλος, Ε. Κόρρα, Σ. Σταυράκη. “Επιχειρηματικότητα 2015-16: Κρίσιμη καμπή για την αναπτυξιακή δυναμική του επιχειρηματικού συστήματος”. Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών, Νοέμβριος 2016.
2. Endeavor Ελλάδος, Γενικό Εμπορικό Μητρώο, “Η Ελληνική Επιχειρηματικότητα σε Αριθμούς”, Φεβρουάριος 2017.
3. EY, Endeavor Ελλάδος, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελληνο-αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο. “Η επιχειρηματικότητα μέσα από τα μάτια των νέων: κάτι αλλάζει”, Δεκέμβριος 2015.