Επιχειρώντας με τη βοήθεια του MIT Enterprise Forum

 

Συνέντευξη του κ. Βασίλη Παπακωνσταντίνου προέδρου του MIT Enterprise Forum Greece

Μια νέας μορφής επιχειρηματικότητα προσαρμοσμένη στα σύγχρονα δεδομένα με «αρωγό» τις γνώσεις και την εμπειρία ενός από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, τoυ MIT, κάνει τα βήματά της στον ελληνικό χώρο. Το MIT Enterprise Forum Greece ξεκίνησε την λειτουργία του πριν από μερικούς μήνες και έχει ήδη παρουσιάσει πλούσιο έργο. Μέσα από forum, εκδηλώσεις και workshops προσπαθεί να “μυήσει” τους νέους και παλιούς επιχειρηματίες στις βασικές αρχές της νέας εποχής. Εκπαίδευση, διασύνδεση, έμπνευση, διαμεσολάβηση, επιτάχυνση είναι οι «κανόνες» τονίζει στην συνέντευξη που μας παραχώρησε ο πρόεδρος του MIT Enterprise Forum Greece κ. Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Ο κ. Παπακωνσταντίνου μας μιλά για τη νέα πραγματικότητα που δημιουργεί η κρίση, τις ευκαιρίες, για αυτά που πρέπει να «ξεχάσουμε» αλλά και για τη δράση του δικτύου στην Ελλάδα.

Ε.Ρ.: Κ. Παπακωνσταντίνου τι είναι το MIT Enterprise Forum Greece, πότε ιδρύθηκε και ποιοι είναι οι στόχοι του;

Β.Π.: Το MIT Enterprise Forum Greece είναι το ελληνικό παράρτημα του διεθνούς μη κερδοσκοπικού σωματείου MIT Enterprise Forum Global. Στόχος του είναι να βοηθήσει την ελληνική επιχειρηματική κοινότητα που κινείται στον χώρο της τεχνολογίας. Ξεκινήσαμε τις συζητήσεις τον Φεβρουάριο του 2012, τη χειρότερη χρονική περίοδο των τελευταίων χρόνων στην ελληνική πραγματικότητα. Τελικά μετά από αρκετούς μήνες συνομιλιών, το σωματείο πήρε “σάρκα και οστά” τον Σεπτέμβριο του 2013.

Η εκπαίδευση, η έμπνευση, η διασύνδεση με την μορφή του networking, η διευκόλυνση και η επιτάχυνση αποτελούν τους βασικούς άξονες της λειτουργίας του. Αυτή τη στιγμή οι προσπάθειες μας έχουμε επικεντρωθεί στην εκπαίδευση, στην έμπνευση και στη διασύνδεση ενώ προχωρεί σταδιακά και η δραστηριοποίησή μας αρχικά στην διευκόλυνση (της επιχειρηματικότητας) και την επιτάχυνση (των νεοφυών επιχειρήσεων) αργότερα.

Ε.Ρ. : Το MIT Enterprise Forum Greece ξεκίνησε από μέλη του MIT;

Β.Π.: Οι συνομιλίες για την δημιουργία του ξεκίνησαν από αποφοίτους του ΜΙΤ. Όμως πάνω από το 50% των ιδρυτικών μελών του σωματείου σήμερα αποτελείται από μη αποφοίτους του ΜΙΤ. Επίσης το Δ.Σ. του σωματείου περιλαμβάνει και μέλη εκτός της κοινότητας του MIT.

Το MIT Enterprise Forum ξεκίνησε στην Αμερική πριν από 30 χρόνια, τότε που η επιστήμη ήταν το βασικό μέλημα των αποφοίτων. Δημιούργησαν αυτόν τον οργανισμό για να βοηθήσουν τους αποφοίτους να μπουν στην επιχειρηματικότητα, μια κίνηση η οποία στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία και αποτέλεσε πόλο έλξης. Το ΜΙΤ είχε και έχει την κουλτούρα, να μοιράζετε με το ευρύτερο κοινό επιτυχημένες δράσεις του. Έτσι σταδιακά τα τελευταία χρόνια έπαψε να απευθύνεται μόνο σε αποφοίτους. Στην Ελλάδα ξεκίνησε με αποφοίτους γιατί ήταν πιο εύκολο, ειδικά εκείνη την περίοδο, αλλά είναι ανοικτό σε όποιον οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για την τεχνολογική επιχειρηματικότητα. Διευκρινίζουμε ότι ως τεχνολογική επιχειρηματικότητα θεωρούμε όλες τις δραστηριότητες που βασίζονται στην έντονη χρήση της τεχνολογίας όχι μόνο ως τελικού αποτελέσματος αλλά και ως εργαλείου.

Η συμμετοχή προϋποθέτει σεβασμό σε αυτά που φέρνει το δίκτυο. Μας ενδιαφέρει οι άνθρωποι που θα συνεργασθούμε να σέβονται το όνομα του πανεπιστημίου όπως το σεβόμαστε και εμείς. Η εντύπωση στην κοινότητα του ΜΙΤ για τους Έλληνες, κρίνοντας από τους αποφοίτους, είναι πάρα πολύ καλή κάτι το οποίο θέλουμε να διατηρηθεί. Υπάρχει πολύ μεγάλη διάθεση από το ΜΙΤ να βοηθήσει. Υπάρχουν άνθρωποι στο ΜΙΤ οι οποίοι έχουν ενδιαφέρον για την Ελλάδα, ξεκινούν με καλές προθέσεις και δεν πρέπει να χαλάσουμε την όποια καλή μαγιά υπάρχει.

Ε.Ρ.: Διοργανώνετε μια σειρά από εκδηλώσεις οι οποίες σε ποιούς απευθύνονται; Ένας επιχειρηματίας ή ένας γεωργός που θα ήθελε να εξελίξει την δουλειά του θα μπορούσε να συμμετέχει στις εκδηλώσεις και τα forum;

Β.Π.: Οι εκδηλώσεις που κάνουμε αυτή την στιγμή επικεντρώνονται στα τρία στοιχεία της αποστολής μας: έμπνευση, εκπαίδευση και διασύνδεση. Η αλήθεια είναι ότι το μεγαλύτερο όφελος θα πάρουν άνθρωποι οι οποίοι προέρχονται από την τεχνολογία.

Πέρα από την αρχική εκδήλωση έχουμε κάνει δύο εκδηλώσεις στοχεύοντας στην έμπνευση, μία για την βιοτεχνολογία και μία για την ρομποτική. Στην ρομποτική μιλήσαμε για ρομπότ που κοστίζουν 20.000 δολάρια και θα μπορούσαν να βρίσκονται σε οποιοδήποτε ελληνική παραγωγική επιχείρηση. Κανένας δεν θα χάσει παρακολουθώντας αυτές τις εκδηλώσεις. Στο κομμάτι της εκπαίδευσης έχουμε οργανώσει 3 workshops, που αφορούν τη δημιουργία, τη λειτουργία, τη στρατηγική και την επιλογή προσωπικού μιας επιχείρησης.

Όλα αυτά τα πράγματα έχουν εφαρμογή και στην περίπτωση ενός αγρότη ο οποίος προσπαθεί να “κοιτάξει λίγο παραπέρα”, χρησιμοποιώντας τεχνολογία. Ο λόγος που δεν καλούμε τους πάντες είναι γιατί αν μεγαλώσει πάρα πολύ το εύρος των ενδιαφερομένων πέφτει η αποτελεσματικότητα. Το focus για εμάς δεν είναι να τραβήξουμε περισσότερο κόσμο στην επιχειρηματικότητα, αυτό το κάνουν άλλοι και το κάνουν και μια χαρά.Το βασικό θέμα είναι να μπορέσουμε να βοηθήσουμε μέσα από το δίκτυο μας, ανθρώπους οι οποίοι έχουν μπει στην “διαδικασία”, μικρές εταιρίες που έχουν τις προϋποθέσεις να εξελιχθούν διεθνώς. Να τους βοηθήσουμε να πάνε λίγο πιο πέρα.

Δεν θα αρνηθούμε την βοήθεια και σε άλλους που βρίσκονται στην αρχή της προσπάθειας. Για παράδειγμα έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια να φέρουμε σε επαφή φοιτητές του Πολυτεχνείου με φοιτητές του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο για κάποιον λόγο δεν είχε συμβεί μέχρι τώρα ή τουλάχιστον συστηματικά. Αυτό είναι η αρχή. Εκεί χτίζεις το δίκτυο αλλά οι περισσότερες δράσεις μας στοχεύουν σε ανθρώπους οι οποίοι ήδη έχουν κάνει κάποια σοβαρά βήματα. Να τους βοηθήσουμε να προχωρήσουν περισσότερο, για να κερδίσουμε σαν χώρα το στοίχημα πιο γρήγορα.

Ε.Ρ: Ένας νέος άνθρωπος, ένας φοιτητής που θα ήθελε να δημιουργήσει μια δική του επιχείρηση αλλά δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να την χρηματοδοτήσει θα μπορούσατε να τον βοηθήσετε;

Β.Π.: Καταρχήν δεν είμαι σίγουρος αν πραγματικά είναι δύσκoλο, ειδικά σήμερα, να ξεκινήσει κανείς την επιχείρηση του στο χώρο της τεχνολογίας. Όταν γύρισα στην Ελλάδα το 1998 ξεκίνησα να φτιάξω μια εταιρεία με κάποιους φίλους μου. Τα εργαλεία του προγραμματισμού τα οποία χρειαζόμασταν ήταν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ με σημερινές τιμές και έπρεπε να τα έχεις στο ξεκίνημα σου. Σήμερα στους φοιτητές του Πολυτεχνείου δεν χρειάζονται παραπάνω από 1000 ευρώ μιας και τα περισσότερα εργαλεία είναι πρακτικά δωρεάν. Στο edX.org θα βρουν το πρόγραμμα “Entrepreneurship 101” για να μάθουν τα βασικά της επιχειρηματικότητας. Το θέμα της χρηματοδότησης έχει αλλάξει πάρα πολύ. Το κόστος της πληροφόρησης επίσης έχει πέσει τάξεις μεγέθους. Νομίζω ότι αυτό που τελικά κρατά πίσω τους ανθρώπους είναι ο φόβος παρά η ουσία.

Θέλουμε και μπορούμε να βοηθήσουμε άτομα που επιθυμούν να ξεκινήσουν στον χώρο της τεχνολογικής επιχειρηματικότητας αλλά πριν φτάσουν στα χρήματα χρειάζονται άλλα πράγματα.

Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, ακόμα και οι επιτυχημένες τεχνολογικές επιχειρήσεις, εξακολουθούν να είναι προσωποκεντρικές. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Ακόμα και αν είσαι ο καλύτερος μαέστρος άμα δεν βρεις κάποιον να παίζει μουσική δεν γίνεται ορχήστρα. Ο Ντρου Χιούστον ο οποίος έφτιαξε το Dropbox, είναι ένα κλασσικό παράδειγμα σύγχρονης επιχειρηματικότητας. Είχε την ιδέα και πήγε στο SiliconValley για να βρει χρήματα. Και αφού βρήκε αυτούς που ήθελαν να του δώσουν χρήματα φημολογείται ότι τον έστειλαν πίσω να βρει συνεργάτες. Να δημιουργήσει ιδρυτική ομάδα.

Άρα το πρώτο που πρέπει να κάνουμε για να βοηθήσουμε νέους φοιτητές, είναι να τους εξηγήσουμε ότι απαιτείται ομαδική εργασία και μάλιστα με ανθρώπους που πιθανόν δεν γνωρίζεις ήδη. Δηλαδή δεν θα βρω τον φίλο μου που είναι επίσης ηλεκτρολόγος μηχανολόγος και θα ξεκινήσουμε, πρέπει να βρεις και έναν άνθρωπο από το χώρο του business, του marketing, των πωλήσεων και να συνεννοηθείτε ακόμη και αν δεν γνωρίζεστε. Αυτά είναι λοιπόν τα πράγματα που προσπαθούμε να κάνουμε σε αυτό το πρώτο επίπεδο. Όταν φτιάξεις μια καλή και αποτελεσματική ομάδα που ξέρει τι θέλει να κάνει και ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσει για να το πετύχει τότε τα χρήματα θα βρεθούν.

Ε.Ρ.: Θεωρείτε ότι έχουν βελτιωθεί οι οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα;

Β.Π.: Όχι δεν θεωρώ ότι έχουν βελτιωθεί οι οικονομικές συνθήκες όσο θα έπρεπε. Έχουν γίνει πολλά πράγματα αλλά χρειάζονται και άλλα. Όμως για το συγκεκριμένο group ανθρώπων που θέλουν να ασχοληθούν με την τεχνολογική επιχειρηματικότητα οι συνθήκες βελτιώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν έχει να κάνει με την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά οι ευκαιρίες βρίσκονται στις δύσκολες καταστάσεις. Στην μπουνάτσα όλοι ταξιδεύουν άνετα.

Δεν πρέπει να μας σταματά το φιλικό ή όχι περιβάλλον. Πρέπει να “ξεμάθουμε” αυτά που γνωρίζαμε χθες και μάλιστα με ρυθμό που είναι όλο και πιο ταχύς. Σήμερα πρέπει να ξεχάσεις αυτά που γνώριζες για ένα μήνα, αύριο πρέπει να ξεχάσεις αυτά που γνώριζες για μια εβδομάδα και ούτω καθ’ εξής. Είναι δύσκολο ίσως αλλά εκεί “παίζεται“ όλη η διαφορά. Αν δεν μπορείς να αλλάξεις τον τρόπο που αντιμετωπίζεις τα πράγματα, τα πράγματα δεν θα αλλάξουν από μόνα τους.

Ε.Ρ.: Οι ευκαιρίες για την τεχνολογική επιχειρηματικότητα υπήρχαν και θα υπάρχουν;

Β.Π.: Νομίζω ότι οι ευκαιρίες πάντα υπάρχουν αρκεί να κοιτάς ενεργά για να τις δεις και να είσαι αποφασισμένος να τις κυνηγήσεις. Υπάρχουν παραδείγματα. Πιστεύει κανείς ότι η Ραμάλα είναι το καλύτερο μέρος για να ξεκινήσεις κανείς μια επιχειρηματική δραστηριότητα απ΄ότι είναι η Αθήνα; Και όμως υπάρχουν εταιρείες οι οποίες ξεκίνησαν στην Ραμάλα. Πιστεύει κανείς ότι στην Χιλή είναι καλύτερα για να ξεκινήσει κανείς; Το Σαντιάγο αυτήν τη στιγμή έχει “τραβήξει” 1.000 startup από όλο τον κόσμο, και μάλιστα μερικοί Έλληνες έχουν πάει στην Χιλή.

Δεν τίθεται θέμα αν η Ελλάδα έχει καλό επιχειρηματικό περιβάλλον. Η Ελλάδα, κάθε Έλληνας και κάθε ομάδα πρέπει να κοιτάξει τι μπορεί να κάνει καλύτερα. Συμφωνώ ότι πρέπει να βελτιωθεί το περιβάλλον αλλά άμα θέλεις να κάνεις κάτι το ξεκινάς σε ένα άλλο νομικό περιβάλλον και το τρέχεις στο ελληνικό φυσικό περιβάλλον που είναι και αρκετά ευχάριστο. Μπορείς να κάνεις την επιχείρησή σου στην Νέα Υόρκη, στην Αγγλία και να τη λειτουργείς απ’ όπου και αν βρίσκεσαι. Αυτό όμως αφορά μια μικρή ομάδα. Ο γεωργός δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Μπορεί όμως να κάνει άλλα πράγματα. Μπορεί να χρησιμοποιήσει την τεχνογνωσία που του επιτρέπει να βρει τον πελάτη στην Νέα Υόρκη, ο οποίος θέλει το δικό του συγκεκριμένο προϊόν.

Το συνολικό περιβάλλον νομίζω βελτιώνεται για αυτούς που θέλουν να προσπαθήσουν. Σε αυτούς που έχουν προσπαθήσει δεν χρειάζεται να τους πεις τίποτα παραπάνω. Και επιπλέον είναι πάρα πολλοί Έλληνες από το εξωτερικό που θέλουν να βοηθήσουν στην Ελλάδα. Η δικαιολογία δεν μπορεί να είναι πλέον “δεν με αφήνουν”. Εάν δεν κάνεις το βήμα ο μόνος χαμένος είσαι εσύ. Εάν έχεις χρόνο να κάνεις βήματα γιατί να μην δοκιμάσεις ένα προς τα επάνω.

Ε.Ρ.: Το MIT Enterprise Forum χρηματοδοτεί απευθείας επιχειρήσεις;

Β.Π.: Όχι σε αυτή την φάση όχι. Οι λόγοι είναι αρκετοί. Δεν νομίζω ότι το πρόβλημα της Ελλάδας είναι η χρηματοδότηση.

Λεφτά υπάρχουν αλλά τα λεφτά δεν είναι “χαζά”. Το βασικό μας μέλημα είναι να βοηθήσουμε την προσπάθεια που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη. Δεν λέμε ότι η προσπάθεια της επιχειρηματικής κοινότητας στην Ελλάδα ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2013. Υπήρχε και μάλιστα βασισμένη σε προσωπικές προσπάθειες πολλών άλλων που φτάνουν ίσως και πίσω στο 2000. Αυτό που μας νοιάζει είναι να βοηθήσουμε να πάει η κοινότητα ένα βήμα παραπέρα. Να εισαχθούν καλές πρακτικές από το εξωτερικό και με την βοήθεια του brand name που έχουμε, να φέρουμε σημαντικούς ανθρώπους από το εξωτερικό να δουν τι γίνεται στην Ελλάδα. Η συμμετοχή στην χρηματοδότηση είναι στα επόμενα βήματα μας και το πιο πιθανό θα είναι έμμεση.

Ε.Ρ.: Λένε ότι στην Ελλάδα το επιχειρηματικό πλαίσιο αποθαρρύνει τις επενδύσεις. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη; Τι κατά την γνώμη σας πρέπει να αλλάξει ώστε να προσελκύσουμε επενδύσεις;

Β.Π.: Συμφωνώ εν μέρη. Το σταθερό και καθαρό περιβάλλον είναι αναγκαίο για μεγάλες επενδύσεις τύπου “Ελληνικό”. Όμως γενικότερα δεν ξέρω αν οι έννοιες “φιλικό περιβάλλον” και “επιχειρηματικότητα“ ταιριάζουν. Σκεφτείτε την ναυτιλία η οποία είναι η πιο επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα με διεθνή παρουσία. Πιστεύετε ότι ήταν φιλικό το περιβάλλον όταν οι καπεταναίοι άρχισαν να κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο και να κάνουν δουλειές;

Υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία πρέπει να γίνουν και μάλιστα γρήγορα. Η γραφειοκρατία είναι ένα σημαντικό θέμα. Είναι ανασταλτικός παράγοντας κυρίως όμως όταν το κόστος της ευκαιρία σου είναι πάρα πολύ μικρό και βραχυπρόθεσμο. Όμως όταν φτιάχνεις μια δυνατή εταιρεία τεχνολογίας η ευκαιρία που δημιουργείς ξεπερνάει την ελληνική πραγματικότητα και τους ελληνικούς περιορισμούς. Δεν λέω ότι είναι καλά τα πράγματα, αλλά δεν μπορεί να είναι αυτή η δικαιολογία που κρατά πίσω τους ανθρώπους στους οποίους απευθυνόμαστε.

Τα πράγματα που πρέπει να γίνουν είναι απλά. Η Χιλή ξεκίνησε το 2009 – 2010 λέγοντας ότι θέλει να γίνει startup hub. Θα μπορούσαν να το συζητάνε ακόμα. Αποφάσισαν ότι θα δίνουν 40 χιλ. δολ. σε όποιον ιδρύσει εταιρεία στο Σαντιάγο με βάση όμως κάποιους περιορισμούς. Βασικός περιορισμός ήταν να δαπανήσει 20.000 δολ. πριν εισπράξει τα χρήματα. Ενώ ξεκίνησαν με 22 εταιρείες το 2010 το 2014 είχαν πάνω από 1.000 εταιρείες.

Άρα, θέματα όπως η μείωση της γραφειοκρατίας, το ξέμπλεγμα των περίεργων περιορισμών που υπάρχουν, στην ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα είναι πρωταρχικής σημασίας. Είναι αποκαρδιωτικό να θέλεις να κάνεις επιχειρηματική δραστηριότητα το προϊόν των σπουδών ή της έρευνα σου που εν πολύς χρηματοδότησε η ελληνική πολιτεία και ταυτόχρονα να υπάρχουν περιορισμοί από την ίδια για να μην μπορείς να το κάνεις. Αυτά είναι τα πράγματα τα οποία πρέπει να αλλάξουν, τα οποία συζητούνται αλλά προχωράνε με πιο αργό ρυθμό απ΄όσο θα θέλαμε.

Ε.Ρ.: Λένε ότι η Ελλάδα διαθέτει υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό το οποίο φεύγει στο εξωτερικό. Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει ώστε αυτοί οι άνθρωποι να μείνουν και να δημιουργήσουν στην Ελλάδα;

Β.Π.: Υπάρχει πολύ καλό δυναμικό σε όλα τα επίπεδα. Η ποιότητα φαίνεται τόσο από πράγματα που βλέπει κάποιος εδώ αλλά και από τα αποτελέσματα Ελλήνων φοιτητών, επιχειρηματιών και καθηγητών στο εξωτερικό σε σύγκριση με άλλους. Στο ΜΙΤ, κατά κεφαλήν, ο αριθμός των Ελλήνων καθηγητών είναι πάρα πολύ υψηλός. Το υψηλό ελληνικό δυναμικό υπάρχει. Το ερώτημα είναι γιατί θεωρούμε κακό να φεύγει μέρος αυτού του δυναμικού στο εξωτερικό. Το κακό δεν είναι που φεύγουν, αλλά να μην γυρίζουν.

Το βασικό πρόβλημα είναι αυτοί που θέλουν να επιστρέψουν είτε για να βοηθήσουν είτε για να αναπτυχθούν, βρίσκουν απίστευτα εμπόδια, που έχουν να κάνουν με την κακή νοοτροπία των υπολοίπων που μένουν εδώ.

Η Χιλή κάλεσε εταιρείες απ’ όλο τον κόσμο. Αυτό είναι η δύναμη χωρών όπως η Αμερική. Ο Γερμανός μαζί με το Έλληνα. Ο ένας βάζει την πειθαρχία, ο άλλος την ψυχή και οι δύο μαζί δημιουργούν. Επειδή είμαστε μια μικρή χώρα και δεν μπορούμε να τους “τραβήξουμε” όλους εδώ , μπορούμε να στείλουμε κόσμο έξω, να αποκτήσει τεχνογνωσία αλλά και νέα νοοτροπία. Να περιμένουμε να γυρίσει πίσω και να τον αφήσουμε να μεταδώσει αυτήν την τεχνογνωσία. Είναι σαν τις μέλισσες. Η μέλισσα μαζεύει τα καλύτερα και επιστρέφει στο μελίσσι.

Αυτό είναι και η δύναμη της διασποράς, οι γνωριμίες που αποκτάς είναι αυτές που σου επιτρέπουν να κινείσαι πιο άνετα. Θεωρώ αντιπαραγωγική την συζήτηση για το “brain drain”.Θα προτιμούσα να ασχολούμαστε συστηματικά με την συζήτηση για τον επαναπατρισμό του αφού έχει φύγει.

Ε.Ρ.: Η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες;

Β.Π.: Δεν νομίζω ότι υπάρχει σώφρων άνθρωπος ο οποίος θα έλεγε το αντίθετο. Οι ευκαιρίες υπάρχουν ούτως ή άλλως. Η κρίση είναι αυτή που σε αναγκάζει να “ξεβολευτείς” και να αρχίσεις να κυνηγάς, να ψάχνεις και να εκμεταλλεύεσαι διαφορετικά τις ευκαιρίες.

Η κρίση δεν νομίζω ότι δημιουργεί περισσότερες ή λιγότερες ευκαιρίες αλλά κινητοποιεί πολύ πιο δραστικά τους “παίκτες”. Γενικεύοντας, ίσως λίγο επικίνδυνα, θα έλεγα ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων. Υπάρχουν εκείνοι που στο πλαίσιο μιας κρίσης προσπαθούν να δραστηριοποιηθούν εντονότερα, μεταβάλλοντας την αδράνεια τους και υπάρχουν άλλοι των οποίων η προσπάθεια επικεντρώνεται στην διατήρηση της αδράνειας που υπήρχε στην πρότερη κατάσταση. Νομίζω ότι η κρίση έχει κινητοποιήσει αρκετό κόσμο και πιστεύω ότι σιγά-σιγά θα κινητοποιήσει και άλλους. Αρκετοί ίσως είναι ακόμη στην φάση που το σκέφτονται.

Ε.Ρ.: Tι θα προτείνατε σε αυτούς που διστάζουν να κάνουν το βήμα;

Β.Π.: Νομίζω ότι το θέμα έχει να κάνει και με την ελληνική πραγματικότητα, της οικογενειακής ασφάλειας. Η επιχειρηματικότητα μέχρι σήμερα ήταν βασισμένη κυρίως στο ότι θέλω να είμαι αφεντικό του εαυτού μου ή είμαι δημόσιος υπάλληλος παίρνω τον ασφαλή μισθό το πρωί και το απόγευμα κάνω πράγματα για να διεκδικήσω κάτι παραπάνω, πχ ανοίγω ένα μίνι μάρκετ κλπ. Το πρόβλημα είναι ότι η επιχειρηματικότητα δεν βασιζόταν (κατά κύριο λόγο) στην διάγνωση ευκαιριών και στην προσδοκία ότι με σοβαρή και συστηματική δουλειά θα επιδιώξεις να κερδίσεις κάτι παραπάνω. Βλέπαμε μια επιχειρηματικότητα που ήταν αρκετά “τυχοδιωκτική” θα έλεγα και μεταφράζονταν σε καφετέριες, εστιατόρια, και το λιανεμπόριο. Είναι αναγκαία και αυτά αλλά με κάποια αναλογία που ακόμα και προ κρίσης δεν υπήρχε.

Η ασφάλεια που είχε δημιουργηθεί στην ελληνική οικονομία εξαιτίας της ευμάρειας που υπήρχε τα τελευταία χρόνια και της οικογενειακής ασφάλειας είναι μέρος του προβλήματος.

Αυτό το κομμάτι της επιχειρηματικότητας θα πρέπει να φύγει από την μέση. Χρειαζόμαστε την εστίαση και το λιανεμπόριο, αλλά για ποιό λόγο σε μια γειτονιά να υπάρχουν 4 ίδια καταστήματα τα οποία μάλιστα πολλές φορές αντιγράφουν το ένα το άλλο; Αν κάνεις σωστά τους υπολογισμούς κόστους/απόδοσης ενδεχομένως να διαπιστώσεις ότι δεν σε συμφέρει να κάνεις ότι και ο διπλανός σου. Πρέπει να φέρεις κάτι διαφορετικό.

Το λάδι που πωλείται σε υψηλές τιμές στο εξωτερικό δεν είναι τίποτα περισσότερο από το καλό λάδι που πωλείται επί χρόνια. Μόνο που τώρα κάποιος σκέφτηκε να το κάνει διαφορετικά. Αυτό το είδος της επιχειρηματικότητας χρειαζόμαστε τώρα. Αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη, να έχει μεγαλύτερο όραμα.

Ε.Ρ.: Νέες τεχνολογίες και έρευνα μπορούν να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος για την Ελλάδα;

Β.Π.: Όχι μόνο μπορούν αλλά και πρέπει να είναι κεντρικό σημείο της αναπτυξιακής στρατηγικής της χώρας μας μαζί με τον τουρισμό, τη ναυτιλία, και ένα μέρος της αγροτικής παραγωγής. Η τεχνολογία είναι ο τομέας που μπορείς να ανταγωνιστείς με όρους που έχουν να κάνουν καθαρά με το δυναμικό σου και όχι με όρους ελαχίστου κόστους.

Το παράδειγμα του Ισραήλ είναι χαρακτηριστικό καθώς έχουμε πολλά κοινά στοιχεία. Και αυτοί είχαν μια κυρίως αγροτική παραγωγή και αυτοί είχαν προβλήματα με τους γείτονές τους. Εκείνοι όμως επένδυσαν πολύ στην αμυντική βιομηχανία η οποία άρχισε να παράγει τεχνολογία την οποία εξήγαγαν στο εξωτερικό ενώ εμείς αγοράζαμε την τεχνολογία που πούλαγαν όλοι οι υπόλοιποι και πληρώναμε και κάτι παραπάνω.

Ας απελευθερωθεί το δυναμικό της χώρας. Για παράδειγμα το ερευνητικό και ακαδημαϊκό δυναμικό είναι τόσο “δεσμευμένο” που και να θέλει κάποιος ερευνητής να ξεκινήσει μια επιχείρηση το θέμα είναι πολύπλοκο. Η νοοτροπία ότι η έρευνα δεν συμβαδίζει με την επιχειρηματικότητα νομίζω ότι είναι λάθος. Προωθείτε από ανθρώπους που δεν θέλουν να κάνουν τίποτα. Αν αυτό αλλάξει, αν αφήσουν τους ανθρώπους που παράγουν τεχνολογία στην Ελλάδα να το κάνουν και τους βοηθήσουν λίγο, τότε πολλά πράγματα θα αλλάξουν. Διαφορετικά θα μείνουμε με καθηγητές και ερευνητές οι οποίοι παράγουν ερευνητικά προγράμματα για να παράγουν ερευνητικά προγράμματα.Έτσι έχει δημιουργηθεί μια τεράστιος μηχανισμός παραγωγής προτάσεων που συνεχίζει να καίει άσκοπα χρήματα.

Η κρίση βοηθάει για να προχωρήσουμε. Μας σπρώχνει εμπρός. Το φυσικό περιβάλλον βοηθάει αλλά και εδώ κάνουμε τα πράγματα λίγο περίεργα. Αντιγράψαμε λάθος τα πράγματα. Το startup community μαζεύτηκε κυρίως στο Γκάζι αντιγράφοντας εν πολύς τις αντίστοιχες περιοχές του Βερολίνου ή του Λονδίνου. Το Βερολίνο και το Λονδίνο δεν έχουν παραλιακό μέτωπο εμείς όμως που έχουμε δεν το αξιοποιούμε. Στην παραλία του Πειραιά και του Φαλήρου υπάρχουν αναξιοποίητα ακίνητα αλλά δεν τα εκμεταλλεύονται. Όλοι μιλάνε για αντιγραφή του Silicon Valley ενώ εμείς θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ως σήμα κατατεθέν το Silicon Bay σε οποιοδήποτε σημείο της Αττικής.

Η παραγωγή τεχνολογίας υψηλής προστιθέμενης αξίας πρέπει να γίνει η αιχμή του δόρατος για την ελληνική ανάπτυξη. Μας πήρε χρόνο να το αποφασίσουμε αλλά τώρα που “πήραμε εμπρός” πρέπει να το προχωρήσουμε γρήγορα και σωστά.